پاورپوینت درباره منابع آب در ایران

پاورپوینت منابع آب در ایران به بررسی وضعیت بحرانی منابع آبی کشور، از جمله کاهش منابع تجدیدپذیر، مشکلات ناشی از برداشت بی‌ رویه از آب‌ های زیرزمینی و تأثیرات تغییرات اقلیمی بر منابع آب ایران می‌ پردازد.

مقدمه

منابع آب ایران در دهه‌های اخیر با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. بحران آب، که از خشکسالی‌ها، تغییرات اقلیمی و سوءمدیریت نشأت می‌گیرد، اکنون به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای بقای تمدن و توسعه پایدار کشور تبدیل شده است. ایران با توجه به اقلیم خشک و نیمه‌خشک خود، از گذشته با کم‌آبی دست‌و‌پنجه نرم کرده است، اما تغییرات اقلیمی و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، وضعیت منابع آبی کشور را به مرز بحران رسانده است.

در دهه گذشته، منابع آب تجدیدپذیر ایران به شدت کاهش یافته و این کاهش به همراه افزایش تقاضای آب، موجب ایجاد شکاف عمیقی بین عرضه و تقاضای آب شده است. این وضعیت نه تنها بر بخش کشاورزی و صنعت تأثیر منفی گذاشته، بلکه پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای از جمله مهاجرت روستاییان به شهرها و افزایش آسیب‌های اجتماعی را به دنبال داشته است. مدیریت نادرست منابع آب و تأکید بر تأمین بیشتر آب، بدون توجه به مدیریت مصرف و تقاضا، به این بحران دامن زده است.

این پاورپوینت به بررسی عوامل مختلفی که منجر به بحران آب در ایران شده‌اند، می‌پردازد و تأثیرات این بحران را بر جنبه‌های مختلف زندگی و اقتصاد کشور مورد بحث قرار می‌دهد. همچنین به ارائه راهکارهایی برای مدیریت بهتر منابع آب و کاهش اثرات بحران پرداخته شده است تا از تشدید این وضعیت جلوگیری شود.

وضعیت منابع آب

۸۵ درصد طبیعت ایران دارای اقلیمی خشک و فراخشک بوده و بیش از ۷۰ درصد مناطق ایران بارش سالانه ای کمتر از ۲۰۰ میلی متر دارند. این یعنی ایران با یک هیدرولوژی سخت ناشی از توزیع نامتناسب زمانی و مکانی بارندگی روبرو بوده اند. از این رو کم‌آبی از مولفه های ذاتی طبیعت خشن ایران بوده است. از این رو است که شاید ایرانیان را از سخت‌کوش‌ترین انسانها در ساختن تمدن در عرصه زمین می دانند. حفر کیلومترها تونل زیرزمینی، چاه، آب انبارها و یخچالهای متعدد نشان از سرمایه گذاری متعدد ایرانیان برای پی ریزی تمدن در این عرصه جغرافیایی دارد. شکل زیر وضعیت پراکندگی بارش در سطح کشور را نشان می دهد.

در یک دهه گذشته میزان منابع آب تجدیدپذیر کشور به ۱۱۰ میلیارد مترمکعب وحتی اخیراً در ۵ سال گذشته به ۱۰۰ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کرده است.
طبق آمار رسمی تا انتهای دهه ۸۰، طبیعت ایران هر ساله به طور متوسط میزان آبی معادل ۱۳۰ میلیارد مترمکعب را هر ساله در اختیار جامعه ایرانی قرار می داده است. ۱۱۸ میلیارد مترمکعب از این میزان منابع تجدیدپذیر ناشی از ریزش های جوی بوده، که تنها ۳۰ درصد حجم ریزش ها بوده و ۷۱ درصد از حجم ناشی از ریزش های جوی به صورت تبخیر و تعریق از دسترس خارج می شود، و حدود ۱۲ میلیارد مترمکعب از طریق جریان های سطحی وارد کشور می شود و یا به صورت رودخانه های مشترک مرزی جریان پیدا می نماید.

اما به دلیل تغییر اقلیم و بهم خوردن تعادل بین منابع زیرزمینی و سطحی و زوال کیفی منابع، این مقدار بنا در یک دهه گذشته به ۱۱۰ میلیارد مترمکعب وحتی اخیراً در ۵ سال گذشته به ۱۰۰ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا کرده است. مشخص نبودن وضعیت میزان منابع تجدیدپذیر در دسترس به صورت دقیق و شفاف، در کشوری که به این میزان آب اهمیت دارد، نیز خود حکایت پرغصه ای است.

وضعیت اسفبار این است که در دهه های اخیر علاوه بر مصرف تمام منابع آب تجدیدپذیر، دست اندازی به منابع آب تجدیدناپذیر شده است که سهم آیندگان و ضامن حفظ تمدن ایرانی در این خطه جغرافیایی است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی تجدید پذیر در دهه های اخیر به صورت بی رویه و غیرپایداری افزایش پیدا کرده است. میزان چاه ها از ۴۷ هزار حلقه چاه در سال ۱۳۵۰ به حدود ۷۶۳ هزار حلقه چاه تا سال ۱۳۹۰ افزایش پیدا کرده است که این روند همچنان ادامه دارد. شکل زیر وضعیت افزایش حفر چاه در دهه های اخیر را نشان می دهد.

پیامدهای بحران آب در ایران

تداوم این شرایط موجب شده که پیامدهای گسترده پیدا و پنهان اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بحران آب هر روز آشکار تر می‌شود.
بهره‌برداری بی‌رویه و ناپایدار از منابع آبی در چندین دهه گذشته منابع آب کشور را در وضعیت بسیار شکننده ای قرار داده و تداوم این شرایط موجب شده که پیامدهای گسترده پیدا و پنهان اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بحران آب هر روز آشکار تر می‌شود.

از پیامدهای زیست محیطی مشهود و آشکار بحران آب می توان به زوال اکوسیستم‌های آبی از جمله کم شدن آب دریاچه‌ها، تالاب‌ها، کاهش آبدهی رودخانه و پایین رفتن سطح آب زیرزمینی، خشک شدن قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌های آب، ، زوال زیست‌بوم های وابسته، تنزل کیفیت آب، نشست زمین، شوری اراضی و بیابان‌زایی و توسعه بیابان‌ها اشاره کرد.

بر اساس گزارش بانک جهانی هزینه‌‎های سالانه تخریب زیست محیطی مرتبط با آب در ایران بسیار بالاست. نمودار زیر نشان میدهد که هزینه سالانه زیست محیطی مرتبط با آب در ایران در مقایسه با چند کشور خاورمیانه و شمال آفریقا چند درصد از تولید ناخالص داخلی را شامل می شود.

پیامدهای اقتصادی بحران آب در همه بخشهای اقتصادی قابل مشاهده است. در بخش کشاورزی افزایش هزینه پمپاژ و استحصال آب، خشک شدن باغات و زمین های کشاورزی، کاهش عملکرد کشاورزی، افزایش ریسک محصولات کشاورزی و غیره را می توان از پیامدهای بحران آب نام برد. برای مثال، سالانه حدود ۱۳ هزار هکتار باغ پسته در استان کرمان خشک می شوند و نخلستان های جنوب در اثر بی آبی در حال خشک شدن هستند و کیفیت محصولات بسیار نازل شده است. به دیگر سخن، کشاورزی ایران در اثر بحران آب دچار خسارتهای بسیار زیادی شده است.

فهرست مطالب

مقدمه
وضعیت منابع آب
پراکندگی بارش در سطح کشور
کاهش منابع آب تجدیدپذیر
بحران منابع آب زیرزمینی
پیامدهای بحران آب در ایران
پیامدهای زیست محیطی
پیامدهای اقتصادی
پیامدهای اجتماعی
دلایل بحران آب در ایران
تغییرات در حکمرانی آب
راهکارهای پیشنهادی
نتیجه‌گیری
منابع