مقاله خطرات مصرف نمک خوراکی و تاثیرات آن بر سلامت

مضرات مصرف نمک

نمک خوراکی، نوعی ماده معدنی بلورین است که ترکیب اصلی آن سدیم کلراید می‌باشد. این ماده به طور گسترده در غذاها استفاده می‌شود، هم برای افزایش طعم و مزه و هم به عنوان نگهدارنده‌ای که از فساد مواد غذایی جلوگیری می‌کند. همچنین نمک خوراکی در فرآیندهای آشپزی مانند نرم و ترد کردن گوشت نیز کاربرد دارد.

تقسیم بندی نمک ها:

• سنگ نمک یا هالیت، نوعی نمک خام و تصفیه نشده است که رنگ خاکستری داشته و حاوی ناخالصی‌هایی است. این نمک معمولاً برای آب کردن یخ و برف روی خیابان‌ها و جاده‌ها کاربرد دارد. ترکیب اصلی سنگ نمک سدیم کلراید با فرمول شیمیایی NaCl است.
• نمک سفره، نمونه‌ای از سنگ نمک است که پس از تصفیه و آسیاب شدن آماده مصرف می‌شود و اغلب با ید غنی‌سازی شده است تا نقش مکمل غذایی را ایفا کند.
• نمک دریا از تبخیر طبیعی آب دریاها و اقیانوس‌ها به دست می‌آید و علاوه بر سدیم و کلراید، دارای مقادیر قابل توجهی از عناصر معدنی مانند سولفات، منیزیم، پتاسیم و کلسیم است. برخلاف نمک سفره، معمولاً نمک دریا تصفیه نشده بوده و ید ندارد.
• نمک ترش که به آن نمک سیتریک نیز گفته می‌شود، از میوه‌های اسیدی مانند لیموترش استخراج می‌شود و طعم ترش و خاصی به غذاها می‌بخشد.

دسته‌بندی انواع نمک:

1. نمک‌های تصفیه‌نشده: این نوع نمک به دلیل وجود ناخالصی‌های بالقوه مضر، معمولاً توصیه نمی‌شود. ناخالصی‌هایی مانند جیوه، آرسنیک، فلور، کادمیوم، سولفات کلسیم، منیزیم، سنگ گچ و برخی فلزات سنگین ممکن است در آن یافت شود.
2. نمک‌های تصفیه‌شده: در این نوع، ناخالصی‌ها حذف شده و حداقل ۹۵ درصد آن را سدیم کلراید تشکیل می‌دهد.
3. نمک تصفیه‌شده یددار: این نمک‌ها به دلیل فواید سلامتی مصرف می‌شوند و ترکیبات اصلی آن به شرح زیر است:

• ۹۵ درصد سدیم کلراید
• عوامل ضد کلوخه شدن که از جذب رطوبت جلوگیری می‌کنند و مانع به هم چسبیدن ذرات نمک می‌شوند؛ موادی مانند کربنات کلسیم، کربنات منیزیم و سدیم سیلیکا آلومینات. برای جلوگیری از چسبندگی می‌توان چند دانه برنج خام نیز به نمک اضافه کرد.
• قند معکوس (ترکیبی برابر از گلوکز و فروکتوز که از تجزیه سوکروز به دست می‌آید) که مانع از تبخیر ید و زرد شدن نمک در برابر نور خورشید می‌شود.
• ید به شکل یدید پتاسیم یا یدات پتاسیم که به نمک اضافه می‌گردد.

نکته مهم: ید نقش کلیدی در پیشگیری از کم‌کاری تیروئید دارد. کمبود ید می‌تواند باعث بروز گواتر، عقب‌ماندگی ذهنی و کوتاهی قد (کرتینیسم) و همچنین میکزدم در بزرگسالان شود.

در برخی کشورها، علاوه بر ید، افزودنی‌هایی مانند سدیم فلوراید، پتاسیم فلوراید و فولیک اسید نیز به نمک خوراکی افزوده می‌شود.