خلاصه کتاب روانشناسی پرورشی نوین (دکتر علی اکبر سیف)

خلاصه کتاب روانشناسی پرورشی نوین دکتر علی اکبر سیف به طور جامع به مفاهیم و اصول مربوط به روانشناسی پرورشی پرداخته و تأکید دارد که این علم به بررسی و تحلیل رفتارها و فرآیندهای شناختی و ذهنی افراد پرداخته و در تربیت و آموزش با رویکردهای نوینی به کار می‌ رود. این کتاب شامل فصولی است که به مطالعه پژوهش‌های بنیادی در این حوزه، اهداف آموزشی، ارزشیابی آموزشی، اصول و روش‌های تدریس، و تفاوت‌ها با روانشناسی یادگیری می‌پردازد و با استفاده از نظریه‌ها و روش‌های مدرن، به بهبود فرآیند یادگیری و تربیت کمک می‌کند.

بسیار کامل مناسب دانشجویان و متقاضیان کنکور ارشد و دکتری

تعریف روان شناسی پرورشی

روان شناسی پرورشی چنانچه از نام آن پیداست برخاسته از دو نظام مستقل یعنی روانشناسی و پرورش (آموزش و پرورش) است. روان شناسی پرورشی یکی از شاخه‌های علم روان شناسی است که در خدمت پرورش کاران قرار دارد. علوم تجربی و علوم تجربی نیز یکی از شاخه‌های معرفتی‌ها دانش است. ویژگی مهم علوم تجربی این است که یافته‌های آن از راه مشاهده تجربی به دست می‌آید. در علوم تجربی مشاهده به دو شکل عمده مشاهده طبیعی و مشاهده کنترل شده صورت می‌گیرد. منظور از مشاهده طبیعی دقت کردن در امور هستی بدون دخل و تصرف در موقعیت مورد نظر خود است. مشاهده کنترل شده به آن نوع مشاهده گفته می‌شود که دانشمند ابتدا در موقعیت مورد نظر خود تغییراتی ایجاد می‌کند و آن گاه به مشاهده نتایج حاصل می‌پردازد. روان شناسی علم مطالعه رفتار و فرآیندهای شناختی و ذهنی زیربنای رفتار است.

تعریف پرورش

پرورش عبارت است از جریانی منظم و مستمر که هدف آن کمک به رشد جسمی و شناختی، روانی، اجتماعی یا به طور کلی رشد شخصیت پرورش یابندگان در جهت هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز کمک به شکوفا کردن استعدادهای آنان است.

پرورش و کارآموزی

هدف کار آموزی، بر خلاف پرورش، شکوفا ساختن استعدادهای همه جانبه افراد یا رشد شخصیت آنان نیست. بلکه منظور آن دادن فنون و مهارت‌های مورد نیاز به کارآموزان برای انجام شغل یا حرفه معین است. بنابراین کار آموزی باید بخش کوچکی از پرورش دانست که هدف آن تربیت افراد برای پذیرش مشاغل و تخصص‌های گوناگون است.

تفاوت بین نهادهای پرورش و دوره‌های کارآموزی

پرورش فرآیندی است گسترده و دراز مدت با هدف‌های کلی و جامع، در حالی که کار آموزی فعالیتی است محدود و مشخص با هدف‌های دقیق که معمولاً در مدت زمانی نسبتاً کوتاه انجام می‌شود.
پرورش غالباً وظیفه نهادهای رسمی و دولتی است در حالی که کار آموزی را بیشتر مؤسسات صنعتی و خدماتی خصوصی و گاه دولتی برای تأمین نیروی انسانی متخصص خود تأسیس و اداره می‌کنند.
دوره‌های پرورشی عموماً بسیار کلی و جامع و مستمر هستند، اما دوره‌های کار آموزی معمولاً هدف‌های مشخص و محدود، مقطعی هستند.
در نظام‌های پرورشی، پرورش یابندگان آزادند تا با بهره‌گیری از امکانات گوناگون نهادهای پرورشی مانند معلمان، دروس مختلف و … و با توجه به علائق و استعدادهای متنوع خود، مسیرهای دلخواه را برگزینند. اما در کار آموزی، کارآموزان موظفند به رغم علاقه و استعدادهای مختلف خود به سوی هدف واحدی که در برنامه آن دوره در نظر گرفته شده است پیش بروند.

تعریف آموزش

آموزش به فعالیتی گفته می‌شود که در خدمت پرورش و کارآموزی قرار دارد. منظور از آموزش فعالیتی است که با هدف آسان کردن یادگیری از سوی آموزگار یا معلم طرح‌ریزی و بین آموزگار و یک یا چند یادگیرنده به صورت کنش متقابل جریان می‌یابد. آموزش هرگونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح‌ریزی شده‌ای است که هدف آن آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان می‌باشد.

تعریف یادگیری

یادگیری به فرآیند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری گفته می‌شود که حاصل تجربه است و نمی‌توان آن را به حالت‌های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی، یا داروها پدید می‌آید نسبت داد. باید توجه داشت که گرچه هر نوع یادگیری به تغییر می‌انجامد، اما هر نوع تغییری یادگیری به حساب نمی‌آید.

تفاوت یادگیری و رفتار

یادگیری نوعی توانایی است که در فرد ایجاد می‌شود و تنها از طریق مراجعه به رفتار آشکار فرد می‌توان از آن اطلاع حاصل کرد. رفتار به اعمال و حرکات مختلف درونی و بیرونی فرد گفته می‌شود که به دو دسته رفتارهای آشکار و نهان تقسیم می‌گردد. رفتار آشکار به اعمالی که مستقیماً قابل مشاهده‌اند مانند صحبت کردن، نوشتن و … گفته می‌شود. رفتار نهان به اعمال درونی فرد که به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند مانند تفکر، تخیل و … گفته می‌شود. عملکرد نیز مانند رفتار آشکار به جنبه‌های عملی اشاره می‌کند و از عواملی چون انگیزش و هیجان، شرایط محیطی، خستگی و بیماری متأثر می‌گردد.

تفاوت رفتار با عملکرد

رفتار به هرگونه عمل شخص گفته می‌شود، در حالیکه عملکرد به نتیجه عمل فرد اشاره می‌کند. عملکرد همان محصول یادگیری است. عملکرد به اعمال و حرکات مختلف درونی و بیرونی فرد گفته می‌شود که به دو دسته رفتارهای آشکار و نهان تقسیم می‌گردد. برای کسب اطلاع از میزان یادگیری فرد به رفتار قابل مشاهده یا به اصطلاح عملکرد او مراجعه می‌کنیم.

تفاوت یادگیری و تفکر

تفکر به عنوان نوعی رفتار هم محصول یادگیری به حساب می‌آید و هم خبر و تجاربی محسوب می‌شود که به یادگیری می‌انجامد.

مقایسه آموزش با یادگیری

یادگیری همیشه معطوف به یادگیرنده است، اما آموزش مستلزم فعالیت متقابل بین حداقل دو نفر می‌باشد.
یادگیری هدف است و آموزش وسیله رسیدن به این هدف.
آموزش فعالیتی است که از سوی معلم به قصد تسهیل یادگیری در یادگیرندگان انجام می‌شود، اما یادگیری فعالیتی است که از سوی یادگیرنده انجام می‌شود.

روان شناسی پرورشی

از آنجا که فعالیت‌های مهم وابسته به پرورش را یادگیری و آموزش تشکیل می‌دهند، روان شناسی پرورشی عمدتاً به مطالعه ویژگی‌های یادگیرندگان، یادگیری و آموزش می‌پردازد و از روش‌های روان شناسی برای مطالعه فعالیت‌ها و موقعیت‌های کلاس درس و محیط آموزشگاه استفاده می‌کند. در واقع روان شناسی پرورشی یک نظام مستقل است با روش‌ها، مسائل، و فنون مخصوص به خود.

فرق روان شناسی پرورشی با روان شناسی یادگیری

روان شناسی یادگیری با یادگیری حیوان و انسان سر و کار دارد. ولی روان شناسی پرورشی تنها با آدمیان سروکار دارد و غالباً در محیط آموزشگاه صورت می‌پذیرد. روان شناسی پرورشی یکی از رشته‌های روان شناسی است که به مطالعه یادگیری آموزشگاهی و آموزش می‌پردازد. هدف آن یافتن روش‌ها و اصولی است که معلم را در آموزش موضوعات مختلف و شناسایی و رفع مشکلات یادگیری دانش آموزان کمک می‌کنند.

فهرست فصل ها

فصل 1 : تعریف روانشناسی پرورشی
فصل 2 : پژوهش در روان شناسی پرورشی
فصل 3 : مراحل و هدف های آموزش
فصل 4: طبقه بندی هدف های آموزشی
فصل 5: ویژگی های ورودی یادگیرندگان
فصل 6 : نظریه هاي رشد شناختی
فصل 7 : نظریه های رفتاری یادگیری
فصل 8 : نظریه های شناختی یادگیری
فصل 9 : نظریه چند پردازی یادگیری (نظام یاد)
فصل 10 : نظریه سازندگی یادگیری
فصل 11 : انگیزش و یادگیری
فصل 12 : روش های آموزش و غیر مستقیم
فصل 13 : آموزش برای یادگیری در حد متوسط
فصل 14 : آموزش به کمک روشهای تغییر رفتار
فصل 15 : آموزش برنامه ای و ماشین آموزشی
فصل 16 : آموزش مهارت ها و راهبردهای یادگیری و مطالعه
فصل 17 : آموزش مفاهیم و اصول
فصل 18 : آموزش حل ﻣﺴﺄﻟﻪ و تفکر انتقادی
فصل 19 : آموزش هوش و آفرینندگی
فصل 20 : مفاهیم کلی ارزشیابی
فصل 21: تهیه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی آزمون های تشریحی