پاورپوینت میدان نقش جهان

این پاورپوینت به بررسی میدان نقش جهان اصفهان، یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین میدان‌های تاریخی جهان، می‌ پردازد. محتوای آن شامل تاریخچه، تحلیل معماری، و نقش این میدان به عنوان مرکز فرهنگی، مذهبی و اجتماعی شهر اصفهان است.

مقدمه

میدان نقش جهان، نگینی درخشان در دل اصفهان، به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌ های تاریخی جهان شناخته می‌ شود. این میدان که در دوران صفوی ساخته شده، به عنوان مرکز اصلی فعالیت‌ های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی شهر اصفهان عمل می‌ کرد. با ترکیبی از معماری بی‌ نظیر و کاربردهای چندگانه، میدان نقش جهان نمادی از شکوه و عظمت دوران صفوی است.

میدان نقش جهان با طول 507 متر و عرض 158 متر، فضایی وسیع و منحصر به فرد را برای گردهمایی‌های عمومی، بازی‌ های چوگان، مراسم مذهبی و تجمعات اجتماعی فراهم می‌ آورد. این میدان به دلیل موقعیت استراتژیک خود در قلب اصفهان، به مرکزی برای تعاملات شهری تبدیل شده و با معماری بی‌ همتای خود، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و فرهنگ ایران به دست آورده است.

چهار بنای شاخص شامل مسجد امام، مسجد شیخ لطف‌ الله، کاخ عالی‌ قاپو و سردر قیصریه در اطراف این میدان قرار دارند که هر یک از این بناها، با طراحی هنری و کاربری ویژه خود، به غنای فرهنگی و زیبایی این مجموعه افزوده‌اند. این پاورپوینت به تحلیل دقیق این میدان و بناهای پیرامون آن پرداخته و تأثیرات فرهنگی و تاریخی آن را بررسی می‌ کند.

میدان، عنصر فرهنگ‌ ساز شهری

میدان به فضایی گفته می‌شود که در میانه ساختارهای معماری شکل می‌گیرد. این فضا در طول تاریخ تکامل شهرسازی و نسبت به ضرورت‌های موجود زمان و مکان شکل‌گیری، کاربری‌های متفاوتی داشته است و در گذشته بیشتر فعالیت‌های اقتصادی و عملکردهای گوناگون حکومتی و اجتماعی در این فضای روباز انجام می‌گرفته است.

شهرهای با سابقه تاریخی، دارای میدان‌های معروفی هستند که جزئی از خاطرات مردم و هویت تاریخی این شهرها به شمار می‌روند. بناهایی که میدان را احاطه می‌کنند نسبت به شرایط به وجود آمدن

میدان دارای ویژگی‌ هایی هستند که این ویژگی‌ها تنوع میدان را موجب می‌شود:

• جایگیری یک ساختمان مهم نظیر کاخ سلطنتی در یک جانب و فضای باز مقابل آن که به منظور بهره‌برداری‌های خاص ایجاد می‌شود (میدان ارگ تهران)
• فضای محصور از سه جانب که ضلع چهارم آن باز است و خیابان یا معابری از مقابل آن می‌گذرد (سبزه میدان در تهران)
• قرارگیری چند فضای معماری که کاربری‌های متفاوت ولی مکمل و مرتبط با یکدیگر دارند و کالبد مشترکی را ایجاد می‌کنند و از طرحی منظم و هماهنگ برخوردارند نیز نوعی دیگر از میدان را به وجود می‌آورند که از معروف‌ ترین این گونه میدان‌ها در جهان می‌توان به میدان «سن‌مارکو» در ایتالیا، میدان «مایور»، در اسپانیا و میدان امام (نقش جهان) در ایران اشاره کرد.

ترکیب ساختمان‌هایی با عملکرد متفاوت در اطراف یک میدان نمایانگر آن است که سعی بر گردآوری شهروندان در یک فضای عمومی و تقویت روابط اجتماعی از بیشترین اهمیت در طراحی این میدان برخوردار بوده است.

میدان نقش جهان اصفهان این ویژگی‌ها را به کامل‌ترین شکل در میان میدان‌های تاریخی جهان به همراه دارد. مقر حکومتی، جایگاه مذهبی، فعالیت اقتصادی و زمین ورزشی (بازی چوگان) کمال یافتگی و شکوه و زیبایی را در این میدان به نمایش گذاشته و آن را در جهان بی‌همتا کرده است.

با ورود اتومبیل و پررنگ‌تر شدن حضور آن در زندگی ساکنان شهرها عملکرد میدان از حالت سنتی خود خارج شده و مفهوم جدیدی پیدا می‌کند هر چند در طراحی این میدان‌ها نیز اصول کلی زیبایی شناختی در اجزای معماری محصور کننده میدان رعایت شده و فرم و مصالح به کار رفته در بعضی میدان‌ها در نهایت هماهنگی بوده و در واقع یک نما در اطراف میدان تکرار می‌شود.

علاوه بر بدنه‌های متناسب و موزون، آب‌نماسازی و ایجاد فضای سبز نیز جزو اجزای شکل‌دهنده میدان به شمار می‌رود و گاهی نیز نصب و ایجاد یک عنصر مشخص هنری مانند مجسمه شخصیت‌های فرهنگی و اسطوره‌ای در وسط میدان موجب تقویت نمادهای شهری و شکل‌دهی هر چه بیشتر فضای میدان به عنوان یک فضای عمومی خاطره‌ انگیز می‌ شود.

پس از شهرهای ایران باستان (نهم تا هفتم قبل از میلاد) که انبارها، کاخ ها، اقامتگاه نزدیکان فرمانروا و بازار در آن اهمیت فراوان داشت در شهرهای اسلامی همچون شهرهای حکومت سلجوقیان عناصری همچون بازار، مسجد، مدرسه، حمام و میدان از اهمیت بیشتری برخوردار می شوند، شکل شهرها در این دوره دارای یک مرکز است که خانه ها به دور آن ساخته شده اند، برای مثال می توانیم از میدان کهنه اصفهان نام ببریم. میدانی که در پیرامونش مسجد جامع، قصر سلطنتی، عمارت نقاره خانه وقیصریه نیز قرار داشت.

این امر در دوره صفویه به اوج خود رسید و خانه ها به دور یک مرکز اصلی تمرکز قدرت، ثروت و مذهب گرد آمدند. در مسیر این تکامل می توانیم ادعا کنیم میدان نقش جهان با عملکردهای چند گانه اش به مرکز شهری مهمی تبدیل شد که خانه ها به دور آن حلقه زده اند.

در همین دوره صفویه بود که میدانها کاملاً مردمی شدند تایید و رسمی شدن مذهب شیعه یکی از بارزترین و اصلی ترین پدیده اثرگذار بر میدان نقش جهان و مفاهیم آن بود. از این زمان به بعد، حضور مردم طبق مفاهیم جدید در میدان گسترده تر شد و علاوه بر عملکردهای سابقش همچون تجارت، تعاملات اجتماعی، ورزش و غیره … بواسطه تجمع به مناسبتهای مختلفی چون اعیاد، عزاداری ها و سوگواری ها اهمیتی بیش از گذشته یافت.

سابقه تاریخی میدان نقش جهان

با انتخاب اصفهان به پایتختی و گسترش شهر به طرف جنوب، میدان عظیم امام با طول تقریبی 507 و عرض 158 متر در شرق گردشگاه چهارباغ به عنوان یکی از ویژگی های عصر صفوی مطرح گردید. در طراحی شهری این میدان به عنوان عضو اصلی گسترش شهر مورد توجه قرار می گیرد و تا مدتها بعد از بزرگترین و زیباترین میدان های جهان نامیده می شود.

میدان امام  به جای میدان کوچکی که از دوران تیموریان باقی مانده بود احداث گردید. به هنگامی که دو مسجد امام و شیخ لطف الله و سردر بازار قیصریه ساخته شد این 3 بنا با طاقهای متحدالشکل به هم مربوط شدند و با پایان یافتن میدان و خاتمه تزئینات، کف آن شن ریزی و مسطح شد. از این زمان بود که میدان برای انجام مسابقات و بازی های معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازی مورد استفاده قرار می گرفت و سان و رژه سربازان و سپاهیان نیز در همین محل انجام می شد. دو ستون سنگی که در جلو مسجد امام واقع شده و قرینه آنها نیز روبروی بازار قیصریه هستند بیانگر انجام بازی چوگان و سایر ورزش ها در میدان می باشند.

« در گرداگرد کناره میدان نهری به عرض 3 متر و عمق 2 متر جریان داشت. در طول نهر ردیفی از درختان چنار بر رهگذران سایه می افکند. میدان روزها اغلب پوشیده از چادر دستفروشان بود و در طول روز افرادی از ملیت های مختلف نظیر انگلیسی، هلندی، پرتغالی، عرب، ترک، یهودی، ارمنی، روسی و هندی به این محل می آمدند ».

شبها نیز میدان به محل تردد بازیگران، شعبده بازان، خیمه شب بازان، بند بازان و قصه گویان تبدیل می شد.

آنچه درباره میدان امام  می توان گفت اینکه این اثر نفیس و با شکوه که در دنیا از شهرتی چشمگیر و بی نظیر برخوردار است با مجموعه عناصر و عملکردهائی که در نقش های سیاسی، مذهبی، اقتصادی، توریستی، و تفریحی داشته پیوسته در آسمان هنر و زیبائی ایران و جهان می درخشد. بطوری که با جرأت می توان ادعا کرد که این میدان همراه با فضاهای تکمیلی و عناصر مربوط به آن یعنی عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، توحید خانه، سردر قیصریه و راسته بازارها به تنهائی با تمام زیبائی ها و جاذبه های جهانگردی ایران برابری می کند.

میدان نقش جهان یک مجموعه عالی و نفیس هنری و معماری اصفهان است که بدون تردید تا قرن ها در هیچ کجای جهان نظیر آن بوجود نخواهد آمد.
میدانی که محل برخورد انسانها و محل تعاملات اجتماعی فراوانی بوده، فضایی عمومی که جایگاه بروز هنجارها و ارزش های گروه های مختلف انسانی است. فضایی که فرهنگ شهری نیز از آن نشأت گرفته است.

این پدیده  زیبای معماری اثر هنرمندانه دو معمار ارزشمند و بزرگوار دوره صفویه بنامهای استاد علی اکبر اصفهانی و استاد محمدرضا اصفهانی است که به سال 1011 هجری قمری آن را تکمیل نمودند.

مسجد شیخ لطف الله اثر استاد محمدرضا اصفهانی که در مقابل عمارت عالی قاپو، بی هیچ صحن و حیاط و بی هیچ عظمت طلبی و یا تسلط خواهی جبهه شرقی میدان را مزین نموده است. و همچنین مسجد شاه اثر استاد علی اکبر اصفهانی، که یکی از بزرگترین مساجد شهر اصفهان است با ابهت و عظمت خاصی قسمت جنوب میدان را به خود اختصاص داده است.

فهرست مطالب

میدان، عنصر فرهنگ‌ ساز شهری
سابقه تاریخی میدان نقش جهان
دید کلی
تحلیل کالبدی میدان
نحوه ترکیب شکلی پیرامون فضا
ابعاد ومقیاس
درجه تلفیق
روش ساخت
ارتباط درونی و بیرونی
ویژگی های بیان شکلی
مسجد امام اصفهان
سردر ورودی
ویژگی های گنبد مسجد
کیفیت معماری
منابع