بررسی رابطه بین هوش هیجانی مدیران و سبک تصمیم گیری آنها

بخش اول:کلیات
مطالعه مهارتهای مدیریتی نشان داده که سطوح هوش هیجانی مدیران نقش بسیار مهمی را در میزان موفقیت آنها ایفا
می کند . مدیرانی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند بهتر می توانند با سایر کارکنان و زیردستان خود ارتباط برقرار کرده و در نتیجه از قدرت تاثیر گذاری،اعتماد به نفس و خلاقیت بیشتری برخوردارند و در شرایط مختلف و بنابر مقتضیات خاص سازمانی و محیطی می توانند از خود واکنش مناسبی نشان دهند . بنابراین سطح هوش هیجانی مدیران در نوع نگرش ونحوه انجام وظایف متعددشان نقش مهمی را ایفا می کند .

از بین وظایف مختلف مدیریت ، وظیفه تصمیم گیری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به نوعی می توان گفت مدیران در تمامی افعال و اعمال خود با شرایطی مواجه می شوند که مستلزم اخذ تصمیمات مناسب از جانب آنها می باشد . علاوه بر عوامل سازمانی و عوامل محیطی اثر گذار بر نحوه تصمیم گیری مدیران ، ویژگیهای فردی آنها نیز از جمله عوامل موثر بر نوع نگرش مدیران به شرایط تصمیم گیری و سبک و روش تصمیم گیری آنها می باشد . یکی از ویژگیهای مهم فردی هوش هیجانی است ، به عبارتی مدیرانی که از سطوح متفاوت هوش هیجانی برخوردارند به واسطه تفاوت در توانایی درک هیجانات درونی خود ، مدیریت هیجانات خود و هدایت آنها در مسیر مناسب و همچنین تفاوت در شناسایی احساسات دیگران ، همدلی با آنها و مدیریت روابط اجتماعی ، درک متفاوتی از شرایط تصمیم گیری داشته و بالطبع سبک تصمیم گیری آنها نیز می تواند با یکدیگر متفاوت

تعریف موضوع:
هدف اصلی این تحقیق بررسی و مطالعه رابطه بین هوش هیجانی مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی و سبک تصمیم گیری آنها بر اساس پنج سبک تصمیم گیری اسکات و بروس ( شامل سبکهای تصمیم گیری عقلایی ، شهودی ، وابستگی ، آنی و اجتنابی ) . می باشد . اهداف دیگر تحقیق که در راستای دستیابی به هدف اصلی قرار دارند عبارتند از :
سنجش سطح هوش هیجانی مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی و طبقه بندی آنها در سه گروه تحت عنوان هوش هیجانی پایین ، هوش هیجانی متوسط و هوش هیجانی بالا .
سنجش سبک تصمیم گیری مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی بر اساس سبکهای تصمیم گیری اسکات و بروس .

اهداف تحقیق
بین هوش هیجانی و سبک تصمیم گیری عقلایی مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی رابطه معنی دار وجود دارد .

فرضیات تحقیق
قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی : این تحقیق به مدت شش ماه از تاریخ تصویب طرح پیشنهادی انجام شده است
قلمرو مکانی : قلمرو مکانی تحقیق حاضر شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی می باشد .

قلمرو موضوعی : این تحقیق به بررسی رابطه بین هوش هیجانی و سبک تصمیم گیری مدیران می پردازد ، لذا سطح هوش هیجانی مدیران مورد سنجش قرار گرفته و همچنین با بررسی سبک تصمیم گیری آنها ٬ رابطه بین هوش هیجانی مدیران و سبک تصمیم گیری آنها در جهت آزمون فرضیات این تحقیق مورد سنجش قرار گرفته است .

تعریف متغیرهای تحقیق
هوش هیجانی
هوش هیجانی از نظر مفهومی بیانگر توانایی دریافت ، ارزیابی و بیان درست احساسات درونی خود ، توانایی خلق و بکارگیری احساسات در جهت تسهیل تفکر ، توانایی درک هیجانات دیگران و برخورداری از دانش هیجانی و توانایی نظم دهی به هیجانات و احساسات خود و دیگران در جهت ارتقاء و بهبود رشد هیجانی و برقراری روابط اجتماعی می باشد ( هلیان، ۲۰۰٦ ، ص١۲١ ) .

هوش هیجانی از نظر عملیاتی نمره ای است که فرد در پرسشنامه هوش هیجانی سیبریاشرینگ کسب می کند .

سبک تصمیم گیری
سبک تصمیم گیری از نظر مفهومی بیانگر نوع رفتار و نحوه عملکرد افراد در هنگام مواجه شدن با شرایط تصمیم گیری است ( اسپایسر و اسمیت٬ ۲۰۰۵ ٬ ص١٣٧ ) .
سبک تصمیم گیری از نظر عملیاتی نمره ای است که فرد در پرسشنامه سبک تصمیم گیری کسب می کند .

1-سبک تصمیم گیری عقلایی
سبک تصمیم گیری عقلایی از نظر مفهومی بیانگر پیروی تصمیم گیرنده از یک فرآیند کاملا” منطقی در هنگام اتخاذ تصمیم است . بر طبق سبک عقلایی اهداف بصورت واضح تعریف می شوند ٬ تمامی راهکارهای ممکن متناسب با اهداف شناسایی شده و در نهایت بهترین راهکار انتخاب و اجراء می شود ( سینگ ، گرینهاوس ، ٤۲۰۰ ، ص١۲۰ ).

2-سبک تصمیم گیری شهودی
سبک تصمیم گیری شهودی از نظر مفهومی بیانگر اعتماد فرد به فراست٬ آگاهی هیجانی و شهود درونی خود در هنگام تصمیم گیری می باشد . مدیرانی که از سبک تصمیم گیری شهودی برخوردارند در هنگام تصمیم گیری بدون نیاز به دلایل منطقی مبنی بر درست بودن راهکار انتخاب شده ٬ بر اساس بینش خودآگاه و غرایز خود راهکاری را که فکر می کنند درست است انتخاب می کنند ( فالوپ و دیگران٬ ۲۰۰٦ ٬ ص۲۰٤ ) .

3-سبک تصمیم گیری وابستگی
سبک تصمیم گیری وابستگی از نظر مفهومی بیانگر اتکاء محض تصمیم گیرنده به کمک و هدایت دیگران در هنگام مواجه با شرایط تصمیم گیری است . افرادی که از این سبک برخوردارند به علت ضعف در خودآگاهی و عدم توانایی دریافت اطلاعات از محیط پیرامون خود ٬ در هنگام اتخاذ تصمیمات کاملا” به اطرافیان خود وابسته می باشد ( سینگ و گرینهاوس ٬ ۲۰۰٤ ٬ ص۲۰٣ ) .

4-سبک تصمیم گیری آنی
سبک تصمیم گیری آنی از نظر مفهومی بیانگر اتخاذ تصمیم به صورت سریع ٬ فی البداهه و بی مقدمه در هنگام مواجهه با شرایط تصمیم گیری است ( همان منبع ٬ ص١٣٨ ) .

5-سبک تصمیم گیری اجتنابی
سبک تصمیم گیری اجتنابی از نظر مفهومی بیانگر طفره رفتن فرد از اتخاذ هرگونه تصمیم در هنگام مواجه با شرایطی تصمیم گیری است . به عبارتی افراد برخوردار از این سبک در هنگام مواجه با مسائل و موضوعاتی که مستلزم اتخاذ تصمیم از جانب آنها می باشد ٬ تا آنجا که امکانپذیر باشد تصمیم گیری را به تعویق انداخته و از آن اجتناب می ورزند ( اسپایسر و اسمیت ٬ ۲۰۰۵ ٬ ص١٣٨ ) .

بخش سوم:روش تحقیق و تجزیه و تحلیل

روش تحقیق
. با توجه به اینکه تحقیق حاضر به بررسی و تبیین رابطه بین هوش هیجانی و سبک های تصمیم گیری اسکات و بروس در بین مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی می پردازد و هدف اصلی تحقیق نیز در راستای تعیین وجود و یا عدم وجود این رابطه در بین مدیران مورد مطالعه قرار دارد ٬ بنابراین روش تحقیق از نوع همبستگی می باشد . پژوهش همبستگی شامل کلیه پژوهش هایی می شود که در آنها سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با استفاده از ضریب همبستگی کشف یا تعیین شود.

جامعه آماری:
جامعه آماری این تحقیق کلیه مدیران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی به تعداد ٧۰ نفر می باشد .

نمونه آماری:
محاسبه تعداد افراد نمونه آماری با استفاده از فرمول زیر صورت پذیرفته است :

ابزار تحقیق:
سنجش هوش هیجانی:
به منظور سنجش هوش هیجانی مدیران از پرسشنامه هوش هیجانی سیبریا شرینگ ( ١٩٩٨ ٬ به نقل از منصوری٬ ١٣٨۰ ) استفاده شده است . فرم اصلی این پرسشنامه دارای ٧۰ سوال است که دارای ۲ قسمت می باشد . قسمت اول دارای ٤۰ سوال و قسمت دوم دارای ٣۰ سوال می باشد. در قسمت اول ٬ سوالات مربوط به هوش هیجانی می باشد که نمره هر کدام از آنها جداگانه محاسبه می گردد . این مولفه ها عبارتند از :

خود آگاهی ٬ خود کنترلی ٬ خود انگیزی ٬ هوشیاری اجتماعی و مهارتهای اجتماعی .
هر آزمودنی ٦ نمره جداگانه دریافت می کند که ۵ نمره آن مربوط به هر کدام از مولفه ها و یک نمره کلی می باشد .
پاسخها به صورت ۵ درجه ای و ترتیبی می باشد . در اجرای اولیه این آزمون از قسمت اول که شامل ٤۰ سوال بوده است استفاده شده و تعداد ٧ سوال نیز به دلیل همبستگی اندک با نمره کل آزمون حذف شده و تعداد سوالاتی که برای اجرای نهایی در نظر گرفته شده به ٣٣ سوال کاهش یافته است ( منصوری ٬ ١٣٨۰ ) .

میزان همسانی درونی آزمون ٣٣ سوالی در اجرای مقدماتی بر روی یک نمونه ٤۰ نفری از دانشجویان دانشگاه تهران به روش آلفای کرونباخ توسط منصوری ٨۵/ ۰ گزارش شده است .
همچنین منصوری در بررسی روایی سازه این آزمون ٬ همبستگی نمرات افراد در این آزمون و آزمون عزت نفس کوپر اسمیت را بر روی نمونه ٣۰ نفری مورد بررسی قرار داده و بر اساس اطلاعات بدست آمده p = 0.001) و r = 0.63 ) میزان همبستگی بین نمرات آزمونها در دو آزمون از لحاظ آماری معنا دار بوده و می توانیم بگوییم آزمون هوش هیجانی از روایی سازه خوبی نیز برخوردار است . در بررسی اعتبار این آزمون نیز میزان همسانی درونی آزمون و خرده آزمونهای هوش هیجانی با توجه به اطلاعات بدست آمده و آلفای کرونباخ ٨٤ /۰ می توان گفت آزمون هوش هیجانی از اعتبار خوبی برخوردار است .