دانلود مقاله در مورد قلعه ایرج

این مقاله درباره قلعه ایرج می می باشد بنایی باستانی که در طول تاریخ نقش مهمی در استراتژی دفاعی منطقه داشته و همچنین به عنوان مرکزی برای توزیع منابع آبی فعالیت می کرده است.

وارنا در اوستا

وارنا در کتاب مرآت البلدان با ورامین و قلعه ایرج منطبق گردیده است. در کتاب وندیداد درفصل سیرمهاجرت ازقوم آریایی که درحوالی «ری» ساکن شدند نام «راکا» ووارنا را می برد که شباهت غیرقابل انکاری با ری ورامین دارد. درفرهنگ آنندراج نیز آمده است که ورامین بروزن که امین نام بلوکی است معمور درغرب ولایت«غار» که دراین ازمنه منسوب به شهرتهران است.

پیش ازآبادانی ری وتهران هربلدی معمور به قدمت بنیان مشهوربوده گویند چون فریدون ولایت متصرفی خودرا بین سه فرزند تقسیم نمود ولایت میانه که اعدال واجل بود به پسرش ایرج اهداء کرد واو پادشاه ایران بود ودرطبرستان به سرمی برد. اوشهری درورامین ساخت که قلعه چهارگوش مستطیل مربع است که هرطرف آن 36 برج دارد وازبرجی به برج دیگر 50 ذرع مساحت دارد. دیوارحصارش زیاد است ازدوازده ذرع قطر وپهنا دارد درمیان قلعه آثاری قصری است خراب.

هنری والسن نیز ری باستان را با قسمتی ازخرابه های مجاوردشت ورامین قابل تطبیق می داند. ازطرف با استناد به کتاب مقدس آریاها «اوستا» دربخش «ودا» درحدود سه هزارسال پیش ازمیلاد آریایی ها درقسمتی ازسیبری زندگی می کردند ولی چون سرمای شدید اقامت آنها ایران وایج (ایران ورایج را سرزمینی فرغانه مابین ترکستان وسیبری جنوبی می دانند) مشکل می کرد لذا به سوی سرزمین های گرم حرکت کردند. ابتدا به خاک«سغد» وارد شدند وبعد درمسیر خود پیش رفتند تا به بلخ رسیدند.

عده ای ازآریایی ها ازمرو، هرات، سرخس، طوس، نیشابور، گرگان وشاهرود گذشتند وتا حوالی ری رسیدند درری ساکن شدند. پس می توان گفت ری وورامین محل سکونت آریایی ها بوده است. به ویژه که درمسیرحرکت وسیاحت ازمشرق راهی بوده که ازورامین می گذشته است وبه ورامین می رسیده است.

آریایی ها دراین مسیر به هرجا که می رسیدند پس ازجنگ با بومی های آن منطقه قلعه می ساختند.درون قلعه را به دوقسمت تقسیم می کردند دریک قسمت خانوارها زندگی می کردند وقسمت دیگر دام واحشام. دراین قلعه ها شب ها آتش می افروختند آنهم بدون علت. یکی برای رفع نیاز ساکنان ودوم جلوگیری ازشبیخون دشمنان و بومیان. در داستان جمشید نیز به یکی ازقلعه ها اشاره شده است. نام این قلعه را« ور» ذکر کرده است. چون «ور» به معنی تعلیم، گرمی وحرارت آمده است.

بعید نیست که نام ورامین نیز ازهمین کلمه گرفته شده است. شاید ورامین تغییر یافته ای وروین باشد زیرا ور به معنی قلعه گرمی آمده است وواژه وین نیز به معنی جنگل باغ تاکستان آمده است وجود روستای «ده وین» که نزدیک ورامین وجنوب غربی قلعه ایرج واقع شده است می تواند دلیل خوبی براین ادعا باشد به خصوص که این روستا درزمان گذشته دارای تاکستان های فراوان بوده است.

درکتاب هفت اقلیم آمده است که ورامین درسابق حاکم نشین بوده قلعه ای درنهایت حضانت داشته والحال بعد ازتهران وری محلی ازآن شگرف تر نیست وارمیده انگورش ازتمام ولایت ری رجحان دارد. ورامین می تواند جنگل گرم یا قلعه انگورباشد. (وزیری، سعید. تاریخ ورامین.صص 64-1).

نگاهی کلی به قلعه ایرج

درکتاب تاریخ اجتماعی ورامین به قلم آقای محمد امینی . پس ازگذشت سالها قلعه ایرج ورامین علی رغم همه مطالبی که درمورد آن گفته شده است هنوز اثری پررمزوراز است. زمان ساخت آن کاملاً مشخص نیست ونه کاملاً مشخص است به چه منظورساخته شده است.

قرائن وشواهد نشان می دهد که اولین مرحله ساخت قلعه اززمان پارتیان (اشکانیان) یا ساسانیان شروع شده است. سفال های داخل قلعه عموماً متعلق به دوره اشکانی است.
دردوره های بعد به مرورتکمیل شده است وبعد ازاسلام تا دوره مغول مورد استفاده قرارمی گرفته است.
ازآنجا که یکی ازسلاطین اشکانی ایرج نام داشته است. این احتمال قدرت بیشتری پیدا می کند.
درنوشته مورخان به کرات ازقلعه ورامین سخن گفته شده است.
اما به طورقطع نمی توان آن را همان قلعه ایرج دانست. زیرا دراین دوره ورامین دارای ارگ وقلعه محکمی بوده است.

موقعیت قرارگیری قلعه ایرج

این قلعه با مرکز شهر حدود 2 کیلومتر فاصله داشته ودرشمال شرق آن قرار دارد. درجنوب قلعه، روستای عسگرآباد قرار دارد که اکثرساکنان آن یزدی وسبزی کارهستند. درشرق آن روستای چالتاسیون ودرشمال روستای قشلاق یوسف رضا ودرسمت آن روستای پلنگ دره قرار دارد.

قلعه درگذشته محل تقاطع راههای پررفت وآمد شمال به جنوب وشرق به غرب قرارداشته است وبا روستای ده ماسین وقلعه سین که بعضی آن را دروازه چین پنداشته اند وآثارخندق قلعه های آنها هنوز پابرجاست فاصله چندانی ندارد.

قلعه درمحلی قرار دارد که روستاهای اطراف خاک حاصلخیز وآب فراوان بوده است وازحدود 250 رشته قناتی که درگذشته درورامین وجود داشته است امروزه 10 رشته آن دایراست وآب دارد وجالب اینکه یکی ازاین قناتهای دایرقناتی است که میله چاههای آن درقلعه گبرقرار دارد وهنوز آب درآن جریان دارد.

این قنات یکی ازدوقناتی است که درگذشته هرسیاح وجهانگردی که قلعه را مشاهده کرده است ازآن نام برده است. واین نشان می دهد که قلعه درصورت محاصره ازآب کافی برخورداربوده است وبا دیوارهای بلند وبرج های بلند دژ تسخیر ناپذیری تبدیل کرده است.

فهرست مطالب

وارنا در اوستا 2
نگاهی کلی به قلعه ایرج 4
موقعیت قرارگیری قلعه ایرج 5
مشخصات وابعاد پلان معماری وقلعه : 6
گزارش مادام دیولا فوآ 8
نگاهی علمی به نظریه ها 9
موقعیت زیست بوم آب وهوا شهرستان 11
منابع آبی قلعه 13
حاصلخیزی واستعداد اراضی منطقه 14
سطح آب های زیرزمینی دشت ورامین 16
قنات ها یا منابع زیرزمینی 18
محل مادرچاه 19
کوه خرسنگ 20
موقعیت فعلی محوطه قلعه ایرج وبررسی آن 21
علل بررسی 21
گزارش بررسی 22
معماری و شهرسازی اشکانیان 25
معماری قلعه ایرج 26
مصالح و روش های اجرایی با پلان بازسازی 27
تصویر شماره 1 – تصویر هوایی دشت ورامین 36
تصویر شماره 2 – مخروط افکنه رودخانه جاجرود نسبت به قلعه ایرج 36
تصویر شماره 3 – محل برداشت سفال های نمونه 37
تصویر شماره 4 – موقعیت قلعه ایرج شمال شرقی 37
تصویر شماره 5 – محل کاوش استات نعمتی دروازه شرقی 38
تصویر شماره 6- مسیر فعلی دسترسی به قلعه 38
تصویر شماره 7 – محل حفاری آقای دکتر نعمتی 39
تصویرشماره 8 – نمونه سفال های برداشت شده 39
تصویر شماره 9 – نمونه سفال مشابه سفال تاریخی ارگ بم 40
تصویر شماره 10 – نمایش لایه های خشت و ملات در دیوار 40
تصویر شماره 11 – آثار انگشتان دست روی خشت 41
تصویر شماره 12- طاق و قوس در نمای جنوبی 41
تصویر شماره 13 – اجرای طاق و قوس و دیوار چینی جهت نمای دیوار بیرونی 42
تصویر شماره 14- اجرای 2 طاق رومی (باربر) روش اجرایی پری برای تزئین 42
تصویر شماره 15 – ساخت دیوار قلعه در دو مقطع زمانی 42
تصویر شماره 16- جدایی برج نگهبانی از دیوار قلعه 43
تصویرشماره 17- نمونه ای از حفاری غیر قانونی 44
تصویر شماره 18- موقیعت قلعه ایرج نسبت به مرکز ورامین 44
تصویر شماره 19- دروازه جنوبی 45
تصویر شماره 20- نمای کلی از خندق و دیواره 45
منابع 48