مقاله درباره ایل شاهسوند

مقاله ایل شاهسوند به بررسی تاریخ و فرهنگ این ایل بزرگ ترک زبان می‌ پردازد که در مناطق مختلف ایران از جمله استان‌ های آذربایجان و اردبیل و همچنین فارس ساکن هستند. ایل شاهسوند در زمان شاه عباس صفوی از ترکیب تیره‌های قزلباش برای مقابله با امرای خودسر قزلباش تشکیل شد. این ایل به معنای “دوستدار شاه” بوده و نقش مهمی در تاریخ ایران داشته است. مقاله به ساختار نظامی، تقسیم‌ بندی طوایف، و صنایع دستی منحصر به فرد آن‌ها مانند ورنی و جاجیم می‌ پردازد و همچنین به سنت‌های فرهنگی و موسیقی آشیقی ایل اشاره می‌ کند.

مقدمه

ایل بزرگ شاهسوند از ایل های بزرگ ترک زبان ایران است که در استان های اردبیل و اذربایجان و در شهرهای سراب و اهر و مشکین شهر استقرار یافته اند . گروه های دیگری از این ایل در اطراف شهرستان نیریز در فارس زندگی می کنند(در ساحل جنوبی دریاچه بختگان). شاهسوندد های فارس تیره ای از ایل اینانلو به شمار می روند. ایل شاهسوندد در ابتدا به نام ال سون بوده که تمام صفویان و قارا قیونلو و اق قیونلو از این دسته هستند. شاهسوندد در زبان اذری به معنای دوستدار شاه است.

ایل شاهسوند یک اتحادیه طوایف است که در زمان شاه عباس صفوی از ادغام تعدادی از تیره‌های قزلباش و به منظور تضعیف سرکردگان قزلباش ایجاد شد. شاهسوند به زبان ترکی آذربایجانی به معنای شاهدوست است.

نویسندگان تواریخ و سفرنامه‌ها در این قول معتقند که شاه‌عباس بزرگ برای کاستن نفوذ و نیروی حکمرانان سی‌ودو طایفه‌ قزلباش که درآن روزگار تمشیت و ادارهٔ همه‌ امور مملکت را در دست داشتند و قدرتی بزرگ و خودکامه در برابر پادشاه به شمار می‌آمدند به ایجاد سپاهی مجهز و منظم در یکدستهٔ پیاده تفنگدار و یکدستهٔ سواره همت کرد.

علی‌الظاهر، بهانه‌ آن پادشاه از تشکیل و تجهیز این قشون پدید آوردن نیرویی رزم‌آور و ورزیده در برابر قوای «ینی چری» دولت عثمانی بود اما هدف واقعی و پنهانی وی مقابله با امرای خودسر و نافرمان قزلباش و از میان برداشتن قدرت و اعتبار ایشان به شمار می‌آمد.

ایل بزرگ شاهسوند در مناطق مختلف ایران استقرار یافته‌اند، ولی قسمت عمده آن در آذربایجان نواحی اردبیل، سراب وحدود هشت‌هزار خانوار ازاین ایلات در ارتفاعات اهر، مشکین‌شهر و کناره‌های رود ارس ییلاق و قشلاق می‌کنند. گروهی دیگر در شمال دریاچه ارومیه و سهند مستقر هستند.

گروه‌های دیگر این ایل در شهرستان ساوه و اطراف زنجان زندگی می‌کنند. همچنین گروهی از ایل شاهسوند در منطقه نیریز فارس در ساحل جنوبی دریاچه بختگان سکونت دارند. شاهسوندهای فارس تیره‌ای از ایل اینانلو یا اینالّو به‌شمار می‌آیند. گروهی از شاهسوند‌ها در شهرستان شاهین‌دژ ییلاق را در کوهستان‌ها به سر می‌برند که به شاهسوان یا شایسوان معروفند.