مبانی نظری درماندگی مالی

مبانی نظری درماندگی مالی به بررسی شرایط و عوامل منجر به بحران‌ های مالی در شرکت‌ ها می‌ پردازد. این مبانی شامل مراحل درماندگی مالی، علائم اولیه مانند کاهش جریانات نقدی و زیان‌ های عملیاتی، و روش‌ های تأمین مالی در شرایط بحرانی مانند فروش دارایی‌ ها و استفاده از اعتبار تجاری است.

مقدمه :

هر شرکتی که تاسیس می شود در ابتدا یک طرح کسب و کار ارائه می دهد و دارایی هایی را که برای اجرای این طرح نیاز دارد، خریداری می کند. پس از اینکه شرکت فعالیت خود را آغاز کرد، دو حالت پیش می آید: الف) طرح کسب و کار با موفقیت انجام می شود، که در این حالت بازپرداخت اصل و فرع بدهی ها به موقع انجام می شود و بازده مورد انتظار سهامداران نیز تحقق می یابد؛ و ب)طرح کسب و کار با شکست مواجه میشود که در این صورت جریانات نقدی خروجی از جریانات نقدی ورودی تجاوز می کند.

بدیهی است که اگر شرکت به حالت دوم دچار شود، نمی تواند تا ابد در این حالت به تداوم فعالیت، ادامه دهد. زمانی فرا خواهد رسید که شرکت با درماندگی مالی روبرو می شود، یعنی وضعیتی که در آن وجوه نقد موجود برای پرداخت به عرضه کنندگان، کارکنان، و اعتباردهندگان کافی نیست.

علائم اولین مرحله از درماندگی مالی، شامل منفی شدن خالص جریانات نقدی عملیاتی و وقوع زیان و همچنین کاهش ارزش بازار سهام شرکت می باشد. چنانچه این علائم ادامه دار شوند، مدیریت بایستی برای برطرف کردن آن اقداماتی انجام دهد. علائم دومین مرحله از درماندگی مالی شامل تلاش مدیریت برای کاهش هزینه ها می باشد، مانند منتظر خدمت کردن برخی از کارکنان. اگر این وضعیت همچنان ادامه یابد، شرکت وارد سومین مرحله از درماندگی مالی می شود.

در این مرحله پرداخت های لازم به عرضه کنندگان، کارکنان و اعتباردهندگان با تاخیر صورت می-گیرد. در این مرحله ممکن است شرکت به اقدامات جدی تری دست بزند؛ مانند مذاکره با اعتباردهندگان برای زمانبندی بازپرداخت بدهی ها، فروش دارایی ها و ادغام با شرکت های موفق تر در صنعت مربوطه.
درصورتی که مشکلات شرکت حل نگردد و اقداماتی در جهت رفع آنها انجام نشود ، فرض تداوم فعالیت شرکت با ابهام مواجه میشود و صورت های مالی نمی توانند بر مبنای فرض تداوم فعالیت تهیه گردند.

اگر هیچ اقدامی منجر به حل مساله و خروج شرکت از بحران درماندگی مالی نگردد، شرکت وارد پنجمین مرحله از درماندگی مالی، یعنی ورشکستگی می گردد (فلاح پور، 14:1383و15).

حال این مساله ممکن است پیش آید که در این هنگام آیا اعتباردهندگان و سرمایه گذاران میل و رغبتی برای سرمایه گذاری در یک فرصت سرمایه گذاری ریسکی را دارند و یا منابع خود را در سایر آلترناتیوهای کم ریسک تر سرمایه گذاری خواهند کرد. با توجه به ریسک گریز بودن سرمایه گذار عقلایی، بدیهی است که توان شرکت در تامین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی و همچنین تامین مالی از طریق وام بانکی کاهش خواهد یافت؛ زیرا توان بازپرداخت اصل و بهره وام و اعتبارات برای اعتباردهندگان حائز اهمیت می باشد. (امیری و محمدی خورزوقی، 1391: 61)

بنابراین تحلیل رفتار شرکت های مبتلا به درماندگی مالی برای تداوم فعالیت های عملیاتی معمول خود و تامین مالی از سایر طرق نامعمول مانند خرید اعتباری و نسیه از عرضه کنندگان مواد اولیه و سایر تامین کنندگان موضوع جالبی است که کمتر به آن توجه شده است، چرا که حساب های پرداختنی تجاری یکی از متداول-ترین حساب های ترازنامه بسیاری از شرکت ها می باشد ولی رفتار این حساب و تاثیرپذیری آن در شرایط مختلف عملکردی شرکت، کمتر مورد بررسی موشکافانه قرار گرفته است و در زمینه تاثیر درماندگی مالی بر حساب های پرداختنی تجاری تحقیقی در ایران صورت نگرفته است.

با توجه به موارد فوق الذکر یکی از مسائل تحقیق حاضر این خواهد بود که درماندگی مالی چه تاثیری بر روی تامین مالی از طریق حسابهای پرداختنی تجاری خواهد داشت. از سویی دیگر این بحث نیز قابل بررسی است که آیا تامین مالی از طریق حساب های پرداختنی تجاری می تواند راه گشای مشکلات اقتصادی شرکت-های مبتلا به درماندگی مالی باشد و یا خیر. لذا مساله دیگر این است که این نوع از تامین مالی چه تاثیری بر روی عملکرد شرکت های مبتلا به درماندگی مالی خواهد داشت.

با توجه به تاثیر ورشکستگی بر نحوه ی رفتار مدیریت ،در این پایان نامه به دنبال بررسی تاثیر درماندگی مالی بر تامین مالی از طریق حساب های پرداختنی در شرایط بحران مالی هستیم.
این روش تامین مالی و این رفتار مدیریت، یا بایستی یک راه درمان باشد یا یک سیر باطل. بنابراین اثر این رفتار بر عملکرد مدیریت هم باید بررسی گردد.

در این فصل مبانی نظری درماندگی مالی، مراحل و اثرات آن ، روش های تامین مالی و ویژگی های آنها و همچنین تاثیر متقابل درماندگی مالی و تامین مالی از طریق حساب های پرداختنی ارائه می شود.

مبانی نظری درماندگی مالی

یکی از موضوعات بحث برانگیز در دهه های اخیر وجود بحرانهای مالی است که شرکت های بزرگ و کوچک با آن مواجه می شوند . بحرانهای مالی و نهایتاً ورشکستگی شرکت ها می تواند زیانهای هنگفتی برای سرمایه گذاران ، تأمین کنندگان منابع مالی ، میزان کارکنان، عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان در پی داشته باشد.

ادبیات مربوط به پیش بینی ورشکستگی و درماندگی مالی، مربوط به یکسری مطالعات مشترک می باشند که در واقع معیار درماندگی مالی در آنها کمی تفاوت دارد.در برخی مطالعات حد نهایی در ماندگی مالی، یعنی ورشکستگی و در بعضی مطالعات معیارهای دیگری همچون برخی بندهای گزارش حسابرس در نظر گرفته شده است. در مطالعاتی که ورشکستگی بعنوان ملاک در نظر گرفته شده است، شرکتهایی که در طول دوره خاص به طور رسمی اعلام ورشکستگی کرده اند، بعنوان نمونه انتخاب شده اند. در این پژوهش با توجه به شرایط شرکتهای تولیدی در کشور و اطلاعات قابل دسترس آنها، مشمول ماده 141 قانون تجارت بودن، بعنوان ملاکی برای شرکتهای درمانده مالی در نظر گرفته شده است.

از جمله مهم‌ترین موارد و مصادیق کاربرد روش‌های مبتنی بر پیش‌بینی در ارتباط با زیرساخت تئوری حسابداری، تلاش‌هایی است که از دیدگاه تجربی برای کشف و شناسایی وجوه مشخصه شرکت‌هایی که دچار بحران مالی خواهند شد، در مقایسه با شرکت‌هایی که دچار بحران مالی نخواهند شد، صورت پذیرفته است. بدین منظور در راستای پیش‌بینی احتمال ورشکستگی شرکت‌ها بر مبنای اطلاعات جاری و تاریخی، الگوهای بسیاری مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا بتوان مشخص نمود که یک شرکت در چه زمانی از نظر مالی دچار بحران مالی خواهد شد.

در این بخش ابتدا به تعاریف بحران مالی و ورشکستگی پرداخته خواهد شد.

فهرست مطالب

مقدمه
مبانی نظری درماندگی مالی
مراحل درماندگی مالی
مکانیسم تئوری کنترل
تداوم فعالیت
برقرار نبودن فرض تداوم فعالیت
روش های تامین مالی در شرایط درماندگی مالی
تامین مالی در شرایط درماندگی مالی
منابع مالی واحدهای اقتصادی و فرایند تامین مالی
تامین مالی از طریق حساب های پرداختنی تجاری (اعتبار تجاری)
پیشینه تحقیق
پژوهش های انجام شده در داخل ایران
پژوهش های انجام شده در خارج از ایران
منابع