اسفناج داروى شفابخش براى بیمارى پلاگر

اسفناج داروى شفابخش براى بیمارى پلاگر

مشخصات گیاه شناسی اسفناج:
اسفناج در کتب طب سنتى با نامهاى «اسفاناخ»، «اسپناج»، «اسفاناج» نامبرده شده و به فارسى اسفناج گفته مى‏شود. به زبان فرانسوى اسفناج راEpinard و به انگلیسى‏Spinach گویند. گیاهى است از خانواده غازپایان‏Chenopodiaceae جنس‏Spinacia داراى گونه‏هاى مختلفى است و نام علمى گونه خوراکى اسفناج Spinacia Oleracea L . مى‏باشد.
اسفناج گیاهى است یکساله و دوساله که به احتمال قوى بومى ایران است اسفناج در روزگاران کهن در اوایل قرن پانزدهم میلادى به اروپا راه یافته است. اسفناج کوتاه است و پربرگ، برگهاى اسفناج کمى گوشتى و پهن و نرم به رنگ سبز تیره، مجتمع نزدیک به زمین که به مصرف خوراک مى‏رسد و ضمنا مصارف دارویى دارد. اسفناج در مناطق معتدله مى‏روید در سرماى زمستان خوب مقاومت مى‏کند و به‏طور کلى دو نوع است نوع بهاره و نوع پاییزه.

نوع بهاره اسفناج داراى بذر خاردار گوشه‏دار تیز و به اسفناج انگلیسى معروف است و در اوایل بهار کاشته مى‏شود و نوع دیگر اسفناج که به هلندى معروف است داراى بذر گرد کروى است و خاک بسیار غنى مى‏خواهد و در پاییز کاشته مى‏شود. اسفناج چون مواد زیادى از خاک مى‏گیرد لذا خاک مزرعه باید بسیار غنى و پرقوت باشد و باید کود کافى داده شود. گیاه اسفناج در مقابل خشکى و حرارت زیاد محیط عاجز است و نامتحمل لذا معمول است که بیشتر اسفناج را در پاییز مى‏کارند یعنى از تخم اسفناج پاییزه استفاده مى‏شود، زیرا در این صورت کمى رطوبت خاک دیگر مسئله‏اى نیست بلکه باید خاک مزرعه زهکش‏دار باشد که رطوبت زیاد زمستان لطمه‏اى به گیاه اسفناج نزند و اگر در مواردى از اسفناج تابستانه استفاده مى‏شود باید بذر اسفناج را در زمین سایه‏دار تازه و مرطوب کاشت و خیلى سنگین مرتبا آبیارى کرد که خشکى به گیاه لطمه نزند. در ایران اسفناج بهاره را از اسفند تا خرداد مى‏توان کاشت و بى‏درنگ هر 30- 15 روز کشت را در قطعات مختلفه انجام داد تا مرتبا برگ تازه اسفناج براى برداشت در مزرعه آماده باشد. اسفناج پاییزه را معمولا در ماههاى مرداد تا آبان و اغلب پس از برداشت گندم مى‏کارند و برگ دادن اسفناج از اوائل آذر شروع مى‏شود و تا فروردین ادامه خواهد داشت.

ترکیبات شیمیای اسفناج:
از نظر ترکیبات شیمیایى در برگ اسفناج مقدار قابل ملاحظه‏اى ویتامین‏PP یا نیکوتین آمید وجود دارد (ویتامین‏PP که نیاسین‏ نیز گفته مى‏شود از گروه ویتامینهاى‏B است).
بنابراین اسفناج داروى شفابخش براى بیمارى پلاگر است، یعنى اسفناج آنتى‏پلاگروز خوبى است. پلاگرا بیمارى است که در اثر فقر یا کمى اسید نیکوتى‏نیک‏ یا نیاسین در بدن انسان عارض مى‏شود و به صورت ضعف، تشنج، اختلال گوارش و ایجاد لکه‏هاى قرمزى روى پوست بدن ظاهر مى‏گردد. به علاوه در اسفناج ید و لسیتین‏ و کلروفیل‏ و کاروتن‏ وجود دارد. در برگهاى اسفناج در حدود 009/ 0 میلى‏گرم در هریک صد گرم برگ ارسنیک وجود دارد. و همچنین 31/ 0 درصد اکسالیک اسید و مقدارى ساپونین‏ در اسفناج یافت مى‏شود. بارانهاى ممتد مقدار ساپونین اسفناج را کاهش مى‏دهد. در گیاه تازه اسفناج، مقدار اسید اکسالیک بیشتر است. در اسفناج تازه 934/ 0 درصد و در گیاه خشک اسفناج در حدود 2/ 8 درصد اسید اکسالیک وجود دارد و با توجه به اینکه اسفناج تازه در حدود 90 درصد آب دارد، زیاد بودن مقدار اسید اکسالیک در گیاه تازه روشن مى‏شود.

ترکیبات تخم جوانه زده اسفناج:
در تخم جوانه زده اسفناج و در جوانه‏هاى آن مقدارى آنزیمهاى جنتیوبیاز و سلوبیاز و لیکناز یافت مى‏شود در اسفناج ماده‏اى به نام اسپیناسین‏ وجود دارد که‏ ترشحات مربوط به هاضمه را تحریک مى‏کند و به علاوه داراى فولیک اسید و اسید فسفوریک و مواد معدنى کلسیم و آهن و فسفر است.

در هریک صد گرم برگ اسفناج خام مواد زیر وجود دارد:
آب ۹۰ گرم پروتئین ۳ گرم، چربى ۳/ ۰ گرم، هیدراتهاى کربن ۵/ ۳ گرم، خاکستر ۵/ ۱ گرم، کلسیم ۹۳ میلى‏گرم، فسفر 51 میلى‏گرم، آهن 1/ 3 میلى‏گرم، سدیم 71 میلى‏گرم، پتاسیم 470 میلى‏گرم، ویتامین‏A 8100 واحد بین المللى، تیامین‏ 1/. میلى‏گرم، رایبوفلاوین‏ 2/ 0 میلى‏گرم، نیاسین 6/ 0 میلى‏گرم و ویتامین‏C 51 میلى‏گرم. به‏طورى که ملاحظه مى‏شود اسفناج از نظر ویتامین‏B ,C ,A ، و مقدار آهن غنى است.

خواص اسفناج:
طبق نظر حکماى طب سنتى اسفناج از نظر طبیعت کمى سرد و تر و تا حدى مى‏توان گفت که نه سرد است و نه گرم، بلکه معتدل است.
برگ اسفناج خنک‏کننده است و براى کاهش تب و ورم ریه و روده کوچک نافع است.
تخم اسفناج ملین، خنک‏کننده و براى ورم کبد و یرقان مفید است.

اگر برگ اسفناج با جو پوست‏کنده و به اصطلاح جو سفید و روغن بادام شیرین پخته شود، براى سرفه‏هاى خشک و تبهاى گرم اشخاص گرم‏مزاج مفید است و اما در مورد سردمزاجان توصیه این است که اسفناج پخته با گوشت پرنده چاق و چرب و برنج و ادویه نظیر زنجبیل و هل و دارچین خورده شود.

اسفناج رفع تشنگى مى‏نماید و سریع‏الهضم‏تر از سایر سبزى‏هاست و براى درد گلو و ورم ملاز یا ورم لهات (گوشت پاره‏اى که از وسط انتهاى کام آویخته است و آن را اوولا نامند) نافع است و آب تخم اسفناج براى درد ناحیه قلب و درد احشا (اعضاى داخل شکم) مفید است.

ضماد پخته اسفناج براى ورمهاى گرم و بیمارى شاش‏بند که از حرارت باشد و ضماد اسفناج براى ورمهاى حاصل از گزش زنبور و سرباز کردن دمل مفید است. مقدار مصرف عصاره اسفناج 10 گرم است.
در چین و مناطق خاور دور از اسفناج به عنوان بادشکن و ملین استفاده مى‏شود و ماده اسپنیاسین ترشحات مربوط به هاضمه را تحریک مى‏کند

نکته:اسفناج چون داراى اکسالات است براى بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ‏هاى صفراوى مناسب نیست.



مطالب مرتبط