پروتکل گروه درمانی شناختی – رفتاری برای وسواس، مجموعه‌ای از جلسات ساختار یافته را ارائه می دهد که هدف آنها تغییر باورهای ناکارآمد، کاهش اضطراب، و بهبود رفتارهای وسواسی از طریق مواجهه و تکنیک های شناختی است. این پروتکل شامل ارزیابی، آموزش، و تمرینات مختلف برای مدیریت وسواس است.
مقدمه:
اختلال وسواس فکری و عملی یکی از مشکلات روانشناختی شایع است که بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این اختلال که به صورت تکرارهای غیر قابل کنترل افکار و اعمال نمایان می‌شود، می‌تواند به طور جدی کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. پروتکل درمانی شناختی-رفتاری برای وسواس، با هدف کاهش علائم و بهبود عملکرد روزانه افراد، به عنوان یکی از موثرترین روش های درمانی شناخته شده است.
این پروتکل شامل مجموعه‌ای از جلسات است که در آن ها به مراجعان کمک می‌شود تا با شناخت و تغییر باورهای ناکارآمد خود، رفتارهای وسواسی را کاهش دهند. از طریق تمرینات مواجهه‌ای و تکنیک های بازسازی شناختی، افراد یاد می‌گیرند که چگونه با افکار مزاحم مقابله کنند و اضطراب خود را مدیریت نمایند. جلسات گروهی نیز فرصتی را فراهم می آورد تا افراد از تجربیات یکدیگر بیاموزند و حمایت اجتماعی بیشتری دریافت کنند.
در این برنامه درمانی، ابتدا ارزیابی دقیقی از وضعیت مراجعان انجام می‌شود و سپس با استفاده از پرسشنامه ها و مصاحبه های بالینی، نقاط ضعف و قوت آنان شناسایی می گردد. با توجه به نتایج این ارزیابی ها، برنامه‌ای شخصی سازی شده تدوین می‌شود که شامل تمرینات مختلف و تکالیف خانگی است. این تمرینات به مرور زمان به مراجعان کمک می‌کند تا بتوانند با افکار و رفتارهای وسواسی خود به طور موثرتر مقابله کنند و بهبود یابند.
تعداد جلسات: 10
تعداد صفحات: 20
نوع فایل: PDF و WORD قابل ویرایش
بخشی از متن فایل:
- جلسه اول : علائم وسواس و منطق کلی درمان
- هدف: ارزیابی مراجعان، آشنایی آنها با یکدیگر و آشنایی با علائم وسواس فکری و عملی و منطق کلی درمان
دستور جلسه:
الف – ارزیابی مراجعان از طریق اجرای پرسشنامه های یل براون ( YBOCS)، شیهان (SDS) و عملکرد تحصیلی( فرم معلم از قبل جمع آوری شده بود)
ب – توضیح در خصوص روند برگزاری جلسات درمانی شامل تعداد جلسات درمانی، جلسات پیگیری، فاصله زمانی جلسات و روال برگزاری آنها
ج – بیان اصول و قراردادهای درمانی شامل: حضور به موقع و مداوم، رازداری با توجه به گروهی بودن جلسات درمانی، صداقت در بیان علائم، مسائل و مشکلات، مشارکت در مباحث و انجام تکالیف مربوط
د – معرفی خود در گروه توسط مراجعان و بیان اجمالی علائم و مشکلات مربوط
ه – بیان مقدمه ای کوتاه در رابطه با اختلال وسواس فکری و عملی
و – رسم نمودار شناختی اختلال وسواس فکری و عملی و اشاره به شرایط جسمی و شرایط محیطی به عنوان نقطه شروع وسواس سپس شکل گیری باور اصلی و باورهای بینابینی و تاثیر آنها از طریق یک ماشه چکان و بروز افکار مزاحم، تصورات و تکانه ها و سپس نقش تفسیر و بروز حالات هیجانی خاص و سرانجام اجبارهای مختلف و جایگاه خلق و تاثیر آن در این فرایند کلی ( در شکل 2-2 آمده است).
ز – توضیح کلی در رابطه با نقش باور اصلی، باورهای بینابینی، تفسیر، خلق و اجبارها و سایر عوامل با توجه به نمودار رسم شده و نقاط هدف در جلسات درمانی
شرح جلسه
پس از انجام ارزیابی مراجعان و ذکر مقدمات و اصول و قراردادهای درمانی بحث اصلی مطرح می شود. اختلال وسواس فکری و عملی یکی از اختلالات اضطرابی است و دارای علائمی است که افراد وسواسی را با آن علائم می شناسیم. مجموعه این علائم تحت عنوان وسواس فکری و عملی می آید.
از علائم شایع در این اختلال، علائم ترس از آلودگی است که منجر به شستشوی زیاد می شود، شک و تردید در انجام کارها منجر به وارسی و چک کردن، نیاز به نظم و ترتیب افراطی منجر به کندی وسواسی و افکار پرخاشگرانه و جنسی از علائم دیگری است که منجر به افزایش اضطراب و رفتارهای اجتنابی در شرایط مختلف می گردد. همچنین افکار مذهبی و احتکار و بسیاری علائم دیگر در افراد وسواسی دیده می شود.
سایر علائم به تدریج در طی جلسات مطرح خواهد شد اما ابتدا به بحث نحوه شکل گیری وسواس می پردازیم. در قدم اول باید به عوامل ژنتیکی و زیستی اشاره کرد. افراد معمولا یک آمادگی زیستی برای وسواس دارند که فقط احتمال بروز وسواس را افزایش می دهد و برای بروز، نیاز به وجود شرایط محیطی مناسب دارد.در بعضی خانواده ها شرایط تربیتی به گونه ای است که احتمال بروز وسواس در آنها بیشتر است. برای مثال خانواده هایی که اهمیت بیش از حد به نظم و ترتیب می دهند، همچنین شرایط فرهنگی می تواند زمینه ساز بروز وسواس شود.
به این ترتیب وجود عوامل زیستی مناسب همراه با تجربیات شخص و عوامل فرهنگی منجر به بروز افکار و باورهای خاص می شود که علت اصلی وسواس را این باورها تشکیل می دهند. طرز فکر افراد مبتلا به وسواس و افراد غیر مبتلا در بسیاری از مسایل با یکدیگر متفاوت است. افراد وسواسی باورهای خاصی دارند که منجر به بروز وسواس و رفتارهای وسواسی می شود. این باورها به دو دسته تقسیم می شوند: باورهای هسته ای و باورهای بینابینی. که در جلسات بعدی در مورد آنها بحث خواهیم کرد.
اما برای بروز وسواس صرف وجود باورها کافی نیست بلکه این باورها، نیاز به زمینه ای برای بروز آنها دارد. که از آن تحت عنوان ماشه چکان یاد کرده ایم. برای مثال قرار گرفتن در معرض آلودگی ماشه چکان ها منجر به بروز افکار مزاحم شده و تفسیر این افکار مزاحم منجر به هیجانهای خاص و سرانجام منجر به بروز رفتارهای وسواسی می شوند.
البته در این میان خلق فرد هم در بروز وسواسها موثر است. این روند پدیدآیی و تداوم وسواس به طور کلی است که در نمودار رسم شده آن را می بینید. و آن را به مرور در جلسات بعدی توضیح داده و در مورد آن بحث خواهیم کرد. با توجه به مقدمات گفته شده از بیماراندرخواست می شود برای جلسه بعد به وسواسهایشان توجه کرده و لیست آن را تهیه کنند.
فرمت فایل: WORD , PDF
تعداد صفحات: 20
مطالب مرتبط